آیا تفاوتی بین تحقیقات بازار و تحقیقات بازاریابی وجود دارد؟ دیدگاه‌ها و نظرات متفاوت در این زمینه وجود دارد و نمی‌توان به‌طور قطع و یقین در خصوص بینش، گستردگی و تفاوت بین این دو مقوله مهم اظهار‌ نظر کرد. در این مقاله سعی کرده‌ایم تعاریف مختلف و نظرات گوناگون در این زمینه را مطرح کنیم. برای این کار در ابتدا به بررسی مفهوم تحقیقات بازار و تحقیقات بازاریابی به‌صورت جداگانه پرداخته و سپس تفاوت بین آن ‌دو را مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌دهیم.     

تحقیقات بازار چیست؟

 تحقیقات بازار به تحقیقات مرتبط با بازارها اطلاق می‌شود. در مبحث تحقیقات بازار مواردی مانند روند بازار (سیاست، اقتصاد، جامعه، تکنولوژی و...)، بازیگران بازار، ویژگی‌های بازار هدف، خواسته‌ها و نیازهای مشتریان مورد بررسی قرار می‌گیرند. با توجه به این نگرش، تحقیقات بازار، مفهوم و عبارت گسترده‌تر و وسیع‌تری نسبت به تحقیقات بازاریابی را شامل می‌شود.

انجمن تحقیقات بازار اروپا تعریف تحقیقات بازار را "جمع‌آوری و تفسیر سیستماتیک اطلاعات مربوط به افراد یا سازمان‌ها با استفاده از روش‌های آماری و تحلیلی علوم اجتماعی کاربردی برای بینش یا حمایت از تصمیم‌گیری" می‌داند.    

تحقیقات بازاریابی چیست؟                 

تحقیقات بازاریابی شامل تحقیقات مرتبط با بازاریابی می‌شود که می‌توان آن را ترکیب بازاریابی نیز نامید که شامل چهار رکن محصول، مکان، قیمت و ترویج بوده و همچنین تحقیقاتی که با یکی از این ارکان مرتبط باشند مانند تست تبلیغات، تست مفهوم محصول، تحقیقات قیمت‌گذاری و تحقیقات کانال.

انجمن بازاریابی آمریکا تحقیقات بازاریابی را "شناسایی، جمع‌آوری، تجزیه و تحلیل و انتشار اطلاعات به صورت منظم و عینی با هدف بهبود تصمیم‌گیری مربوط به شناسایی و حل مشکلات و فرصت‌های بازاریابی" عنوان می‌کند.    

تفاوت تحقیقات بازار با تحقیقات بازاریابی                            

دیدگاه‌های مختلفی در مورد تفاوت بین مفهوم تحقیقات بازار و تحقیقات بازاریابی وجود دارند به نحوی که برخی تحقیقات بازار را زیرمجموعه تحقیقات بازاریابی و برخی دقیقا برعکس، تحقیقات بازاریابی را زیرمجموعه تحقیقات بازار توصیف می‌کنند. اما به نظر می‌رسد شکل زیر یکی از تعاریف منطقی در این مورد باشد که طبق آن این دو مفهوم در برخی موارد همپوشانی داشته و در برخی موارد در حوزه‌های کاملا متفاوتی عمل می‌کنند.

همانطور که در شکل بالا ملاحظه می‌کنید تحقیقات بازار محدوده گسترده‌تری را دربرگرفته که با رنگ سبز مشخص شده است و تحقیقات بازاریابی با رنگ آبی متمایز است و بخش مشترک شامل مفاهیم یکسان برای هر دو می‌باشند.

جدول زیر نیز از دیدگاه دیگری به مقایسه این دو مفهوم می‌پردازد:

تحقیقات بازار یا تحقیقات بازاریابی، کدام اصطلاح بیشتر استفاده می‌شود؟  

طبق بررسی انجام شده در موتور جستجوی گوگل، نتایج جستجو برای عبارت "market research" حدود پنج برابر بیشتر از "marketing research" است که نشان می‌دهد عبارت تحقیقات بازار بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد و احتمالا تعریف وسیع‌تری از نظر مخاطبان دارد.

نتیجه                        

به طور کلی تحقیقات بازار نگاه گسترده‌تری به بازارها، افراد و سازمان‌ها دارد و تحقیقات بازاریابی بیشتر بر روی موضوعات بازاریابی مانند تبلیغات، قیمت‌های ارائه شده و نام تجاری تمرکز دارد.            

با توجه به توضیحات ارائه شده می‌توان گفت دیدگاه‌های متفاوتی در خصوص تفاوت بین تحقیقات بازار و تحقیقات بازاریابی وجود دارد و در این زمینه نمی‌توان به نظریه واحد و یکسانی دست یافت. اما آنچه که قطعی است هر دو مفهوم برای توسعه کسب و کارها بسیار مهم و ضروری بوده و سازمان‌ها بایستی به هر دوی آنها توجه لازم داشته باشند.