اعتبار مصرفکننده با استفاده از کارت اعتباری: مکانیسمهای عملیاتی، قوانین و مقررات - گزارش بازار ایران
طبق این گزارش که توسط پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی ایران تهیه شده است، دسترسی به اعتبار و تأمین مالی مصرفکننده به خانوارها اجازه میدهد تا با انتقال بین دورهای درآمد، مصرف خود را بهتر مدیریت کنند و مصرف خود را هموار سازند. تأمین مالی مصرفکننده ضمن آن که سبب تحریک تقاضا میشود برای عرضهکنندگان نیز امکان فروش قسطی محصولاتشان را فراهم میکند و این به کاهش موجودی انبار و افزایش برنامه تولید منجر میشود. تأمین مالی مصرفکننده اثر ضد چرخهای داشته و اجازه میدهد تا خانوار بتوانند در دوران رکودی با تکیه بر منابع آینده بر تنگنای اعتباری فائق آیند. با این همه رشد شدید اعتبار مصرفکننده اگر سبب شود بر بدهی خانوار انباشته شده و مصرف در سطوح فراتر از درامد دائم خانوار قرار گیرد میتواند نگرانکننده باشد. ازاین رو لازم است در معماری این ابزار مالی و دامنه بهرهگیری از آن ملاحظات خرد برای کارایی اقتصادی و هم ملاحظات کلان در زمینه ثبات مالی مورد توجه قرار گیرند. سلطه رویکردی دستوری در نزد مقامات سیاستگذار در طی سالهای گذشته به گونهای بوده است که به جای توجه به مکانیزمهای تأمین مالی در تولید و مصرف و بسترسازی برای به کارگیری ابزارهای متعارف، همواره تلاش شده است تا با مداخله مستقیم در توزیع اعتبارات به تأمین نیازهای خانوار و بنگاهها اقدام شود. حاصل این رویکرد توسعهنیافتگی نهادها و ابزارهای تأمین مالی مدرن و مداخلهجویی گسترده دولت در بازار اعتبار بوده است. از دیگر ویژگیهای نظام تأمین مالی کشور آن است که این نظام، همانطور که نحوه تخصیص تسهیلات در سالهای اخیر نشان میدهد، بیشتر معطوف به تأمین مالی تولید و رفع نیاز نقدینگی بنگاههای تولیدی بوده است و کمتر به تأمین مالی مصرفکننده توجه داشته است. اولویت دادن به تأمین مالی تولید باعث شد که آنطور که باید تأمین مالی خانوار مورد توجه نباشد. این در حالی است که با توسعه نوآوریهای مالی خدمات تأمین مالی تحول سریعی را شاهد بوده است. در این میان یکی از دستآوردهای اخیر در عرصه تأمین مالی مصرفکننده ترکیب خدمات پرداخت با خدمات تأمین مالی است که در قالب کارتهای اعتباری نمود یافته است. تأمین مالی مصرفکننده به کمک کارتهای اعتباری در همه کشورها رو به گسترش است. یکی از دلایل رشد این خدمات رشد خدمات مربوط به کارتهای اعتباری است که توسط شرکتهای بزرگ بینالمللی ارائه میشود. عدم دسترسی به کارتهای اعتباری در ایران سبب شده است تا متأسفانه در کشور ما پیشرفت قابل توجهی در زمینه اعتبار مصرفکننده با تکیه بر کارتهای اعتباری علیرغم تلاشهای انجام شده صورت نگیرد. در ایران نخستین دستورالعمل اجرایی صدور و راهبری کارت خرید اعتباری در شبکه بانكی كشور در 22 ماده در سال 1387 توسط اداره نظام پرداختها اعلام شد. برابر این دستورالعمل مؤسسات اعتباری صادركننده در چارچوب قراردادهای تنظیمی مجاز به صدور کارت خرید اعتباری با اتصال به یکی از انواع حسابهای سپرده قرضالحسنه پسانداز و جاری و یا سپرده سرمایهگذاری كوتاه مدت مشتری بودند. از این طرح استقبالی از طرف عرضهکنندگان صورت نگرفت. پس از اظهارنظرهای مختلفی که درباره مشکلات اقدام مزبور صورت گرفت نهایتا دستورالعمل جدید کارت اعتباری در بانک مرکزی در سال 1359 تنظیم شد و به تصویب شورای پول و اعتبار رسید. در این دستورالعمل عقد مرابحه، عقدی که به موجب آن مشتری پس از دریافت کالا رقم مربوطه را با افزودن مبلغ یا درصدی اضافی به عنوان سود، در سررسید به صادرکننده کارت پرداخت میکند، به عنوان مبنای ارتباط مالی صادرکننده و مشتری معرفی شد. علیرغم همه این تلاشهای انجام شده و فشار مقامات نظارتی واقعیت آن است که از این کارتهای اعتباری و اعتبار مصرفکننده چندان استقبالی صورت نگرفت و مشکل تأمین مالی مصرفکننده همچنان لاینحل باقی ماند. در این گزارش پس از معرفی ابزارهای تأمین مالی مصرفکننده و نوآوریهایی که در این زمینه حاصل شده است به اهمیت توسعه این ابزارها برای اقتصاد کشور و ارتباط آن با نظام بانکی و اعتباری پرداخته میشود. سپس با مروری بر تجارب سایر کشورها خواهیم دید که توسعه چارچوب و پلتفرم تأمین مالی مصرفکننده با تکیه بر کارت اعتباری شامل چه اجزایی است و چه زیرساختهای فنی، حقوقی و مقرراتی این چارچوب را یاری میدهند تا کارایی داشته و به عنوان یک کسب و کار در صحنه اقتصاد نقشآفرینی داشته باشد. در ادامه برای درک شرایط موجود به تلاشهایی که در زمینه توسعه اعتبار مصرفکننده در ایران انجام گرفته است خواهیم پرداخت و ضمن ارزیابی ظرفیتهای موجود برای توسعه اعتبار مصرفکننده به آسیبشناسی اقدامات انجام شده و چالشهای موجود در استقبال گسترده از اعتبار مصرفکننده توسط بانکها پرداخته خواهد شد. سپس با تکیه بر برترین تجارب تلاش خواهد شد که با توجه به شرایط موجود یک پلتفرم و مدل اجرایی تأمین مالی مصرفکننده به کمک کارتهای اعتباری طراحی و معرفی شود.
مواردی که با دانلود این تحقیق بازار ایران میتوانید از آن آگاهی یابید:
-
تاریخچه اعتبار مصرفکننده
-
شرایط و امکانات موجود برای پیادهسازی کارت اعتباری در اقتصاد ایران
-
انواع محصولات اعتباری در اعتبار مصرفکننده
-
مروری بر تجربیات در تأمین مالی با استفاده از کارت اعتباری
-
ارزیابی ریسک و نرخ گذاری در پلتفرم کارت اعتباری
-
و موارد دیگر...