در سال‌های اخیر و بخصوص در دو سال گذشته، برخی شرکت‌های ایرانی اقدام به تهیه و انتشار گزارشات سالانه خود نموده‌اند که اقدامی مثبت و رو به جلو محسوب می‌شود. با توجه به اهمیت این گزارشات در محیط تجاری کشور و تاثیرگذاری آنها در رفتار سرمایه‌گذاران، فعالان اقتصادی و مصرف‌کنندگان، سوبازار در نظر دارد در سلسله گزارشاتی به تحلیل این گزارشات پرداخته و نقاط قوت و ضعف هر یک را بررسی نماید. این تحلیل‌ها صرفا به ساختار گزارشات پرداخته و محتوای گزارش‌ها را شامل نخواهند شد.

در بخش اول این مقاله به کلیات گزارش دیجی کالا و مقایسه آن با گزارش‌های شرکت‌های جهانی در این صنعت پرداختیم. در بخش دوم و نهایی مقاله، به بررسی رویکرد اطلاع‌رسانی بخش‌های مختلف در گزارش دیجی‌کالا و مقایسه آن با رویکرد سه شرکت پیشرو در این صنعت خواهیم پرداخت.

لازم به ذکر است کلیه اطلاعات ارائه شده، حاصل بررسی گزارشات موجود در بازار ایران و جهان توسط کارشناسان سوبازار بوده و سوبازار بر اساس منابع رسمی به بررسی این داده‌ها پرداخته است. همچنین موارد تحلیلی گزارش‌ها، لزوما به منزله قطعی بودن این نظرات نیست و صرفا نظر تخصصی کارشناسان سوبازار می‌باشند.

اطلاعات مالی

اطلاعات مالی مهمترین بخش گزارش سالانه شرکت‌ها بوده و معمولا بیشترین حجم گزارش را به خود اختصاص می‌دهند. همان طور که در بخش اول مقاله اشاره شد، گزارش دیجی‌کالا در مورد گزارشات مالی هیچ اطلاعاتی را ارائه نکرده است. بنابراین مقایسه‌ای در این مورد با گزارش‌ شرکت‌های دیگر امکان‌پذیر نخواهد بود.

اطلاعات شرکت

در گزارش سالانه شرکت‌ها، اطلاعات کاملی از ساختار شرکت، تیم مدیریتی و تصمیم‌گیران اصلی آن ارائه می‌شود تا مشتریان و فعالان اقتصادی با ارکان سازمان آشنا شوند. متاسفانه در گزارش دیجی‌کالا هیچ بخشی برای این موارد مهم وجود نداشته و خواننده بدون اطلاع از افراد کلیدی سازمان، فقط با کلیت شرکت روبرو است. تنها اشاره‌ای که به ساختار شرکت شده در صفحه پنج گزارش است که شرکت‌ها و موسسات زیرمجموعه دیجی‌کالا در یک تصویر ساده به نمایش درآمده‌اند. با توجه به رویکرد گزارش دیجی‌کالا که رویکردی تبلیغاتی برای برند سازمان است، بهتر بود از فرصت معرفی ارکان مدیریتی سازمان در این گزارش جهت دستیابی بهتر به این هدف استفاده می‌شد.

تصاویر زیر نمونه‌هایی از استفاده از این موارد در گزارش شرکت‌ها می‌باشند: 

گزارش عملکرد

عملکرد کمی و کیفی شرکت‌ها در گزارش‌های سالانه با انواع جداول و نمودارها ارائه می‌شوند. گزارش دیجی‌کالا در این مورد به خوبی عمل کرده و اطلاعات کاملی را با گرافیک و عبارات ساده و شیوا عرضه کرده است.

امکانات شرکت

مانند اکثر گزارش‌های سازمانی، دیجی‌کالا نیز در گزارش خود به امکانات زیرساختی خود اشاره کرده است. اما در این بخش فقط به نکات کلی بسنده کرده و و به اعداد و ارقام و ارائه اطلاعات دقیق در مورد امکانات زیرساختی خود نمی‌پردازد. بهتر بود این بخش با حجم بیشتر و اطلاعات دقیق‌تری ارائه می‌شد تا بتوان نمای روشن‌تری از توانایی‌های زیرساختی دیجی‌کالا داشت.

نمونه‌ای از این اطلاعات در تصویر رو به رو از علی بابا قابل مشاهده است:

کاربران و مشتریان

حجم اصلی گزارش دیجی‌کالا را این بخش تشکیل می‌دهد. در این گزارش انواع اطلاعات در زمینه رفتار کاربری، بازخورد مشتریان، همکاران تجاری در بازارگاه (Marketplace) و محصولات عرضه شده در پلتفرم دیجی‌کالا ارائه شده‌اند که تصویر کاملی از نحوه تعامل دیجی‌کالا با کاربران خود ارائه می‌دهند. این حجم از اطلاعات که در برخی موارد با جزئیات تمام در حد سبد کالای جهیزیه دیجی‌کالایی عرضه شده، در گزارش شرکت‌های دیگر وجود ندارد. چرا که به دور از اصول مشخص گزارش سالانه می‌باشد. به همین دلیل است که برای این گزارش، سوبازار عنوان "گزارش رفتار مصرف‌کننده در سال 1398" را مناسب‌تر از عنوان "گزارش سال 1398" می‌داند.

گزارش پایداری و فعالیت‌های جانبی

با توجه به اهمیت گزارشات پایداری برای برندینگ شرکت‌ها، کلیه سازمان‌های مطرح جهانی تلاش می‌کنند که گزارشات پایداری، جذاب‌ترین و گیراترین گزارش‌های سازمان باشند. به طور معمول گزارش‌های پایداری شرکت‌ها شامل مسئولیت‌های اجتماعی و فعالیت‌های بشردوستانه شرکت‌ها، اقدامات آنها در رابطه با حفظ محیط زیست و همچنین اطلاعاتی در زمینه نیروهای کار و محیط کاری و سیاست‌های اخلاقی شرکت در قبال کارمندان و کل جامعه می‌باشند.

دیجی‌کالا در این قسمت از گزارش خود، فعالیت‌های خود را به اختصار در سه بخش شرکت در رویدادها، فعالیت‌های اجتماعی و بحران کرونا عنوان کرده است. هیچ اقدامی در زمینه محیط زیست در گزارش وجود ندارد که با توجه به روند معمول کشور که مسائل محیط زیست در اولویت آخر می‌باشند، دور از انتظار نیست. در زمینه نیروی کار نیز هیچ توضیحی وجود ندارد. البته دیجی‌کالا چند ماه بعد از انتشار این گزارش، اقدام به انتشار گزارش "سرمایه‌های انسانی دیجی‌کالا" نمود که در آن به خوبی این خلا را جبران نموده است.

با توجه به اهمیت گزارش پایداری در برندینگ سازمان‌ها و همچنین فعالیت‌های مثبت دیجی‌کالا در این زمینه، پیشنهاد سوبازار به دیجی‌کالا این است که مانند گزارش "سرمایه‌های انسانی دیجی‌کالا" که پس از گزارش سالانه و اختصاصا برای سرمایه انسانی منتشر کرد، گزارش پایداری خود را نیز به شکل مستقل عرضه نماید.

ساختار گزارش

اغلب گزارش‌های منتشر شده از سوی شرکت‌ها با قالب رسمی و جملات خبری همراه با داده و اطلاعات دقیق می‌باشند که جهت سهولت در انتقال مطالب از تصاویر، جداول و نمودارها بهره می‌برند. گزارش دیجی‌کالا در زمینه استفاده مناسب از تصاویر و گراف‌ها و گزیده‌گویی همراه با ساده‌سازی مطالب به خوبی عمل کرده است. اما در برخی صفحات ناهماهنگی‌هایی در لحن گزارش به چشم می‌خورد. به عنوان مثال با توجه به این که کلیت گزارش به درستی با ادبیات رسمی فارسی نگاشته شده اما در صفحه 29 با تیتر غیررسمی "کی بیشتر از همه خریده؟" مواجه می‌شویم و بلافاصله در صفحه 30، تیتر رسمی "کاربران دیجی‌کالا برای خرید آنلاین چگونه پرداخت می‌کنند؟" نمایان می‌شود. تهیه‌کنندگان گزارش بایستی به این نکته توجه کنند که حفظ لحن و ادبیات انتخابی در کل گزارش بسیار مهم بوده و تغییر این لحن، عدم ثبات را به ذهن متبادر می‌سازد.

در زمینه دسته‌بندی مطالب در گزارش دیجی‌کالا، در برخی بخش‌ها با موارد نامرتبط مواجه می‌شویم که بهتر بود در قسمت دیگری بودند. برای مثال "دیجی‌کالا در شبکه‌های اجتماعی" در صفحه 38 و در بخش بازخورد مشتریان آمده که اصولا بایستی در بخش فعالیت‌های دیجی‌کالا باشد. و یا دو بخش بازارگاه و محصولات، همپوشانی زیادی با هم دارند که بهتر بود مواردی مثل محصولات پرفروش در صفحات 54 تا 61 به بخش محصولات منتقل شده و بخش بازارگاه صرفا به سیاست‌ها در قبال فروشندگان و شرکای تجاری محدود می‌شد.

نتیجه‌گیری

این گزارش اولین گزارش دیجی‌کالا است که به صورت عمومی منتشر شده و قطعا در آینده گزارشات کامل‌تر و دقیق‌تری را که اصول گزارش‌های سازمانی را رعایت کرده‌اند، از دیجی‌کالا شاهد خواهیم بود. همچنان که گزارش "سرمایه‌های انسانی دیجی‌کالا" که پس از این گزارش منتشر شد، به مراتب گزارشی قوی‌تر و دقیق‌تر از "گزارش سال 1398" است.

سوبازار ضمن سپاس از مسئولان دیجی‌کالا که شفاف‌سازی و ارائه اطلاعات سازمانی را در سیاست‌های خود گنجانده‌اند، امیدوار است کلیه سازمان‌های ایرانی با انتشار منظم گزارش‌های صحیح و دقیق، علاوه بر اعتلای برند سازمانی خود، به افزایش اطلاعات تجاری در بازار ایران کمک کنند. به اعتقاد سوبازار، هر چه این قبیل گزارشات در بازار ایران بیشتر منتشر شده و بیشتر نقد شوند، جامعه تجاری و اقتصادی ایران در نتیجه شفافیت اطلاعاتی و سازمانی، شاهد رشد و بالندگی بیشتری خواهد بود.