انسان‌­ها در مواجه با عنوان "اکوسیستم" معمولا به دو دسته تقسیم می­‌شوند: کسانی که دغدغه محیط زیست را دارند به زیست بوم و به اکوسیستم های زیست بوم فکر می‌کنند و آن دسته که در بیزینس هستند، اصطلاح استارتاپ در ذهنشان نقش می‌­بندد. چرا که اکوسیستم استارتاپی ایران مانند یک همایند شده است. لغت اکوسیستمی که در اینجا استفاده شده عامدانه بوده تا در این مورد صحبت کنیم که صنعت تحقیقات بازار هم به نوعی در دنیا به یک اکوسیستم تبدیل شده است.

در دهه ی 1930 بود که یک طبیعت گرا، لغت اکوسیستم را وارد دایره ی لغات دنیا کرد. به این معنی که در هر زیست بوم و هر قسمتی از طبیعت عواملی هستند که مستقیم یا غیر مستقیم در تشکیل زیست بوم اثر می‌گذارند.

در دهه ی 90، طی اولین مقاله ای که از دانشگاه هاروارد بیرون آمد، عبارت بیزینس اکوسیستم مطرح شد. با همان رویکردی که درمورد محیط زیست صادق بود. با این عنوان که در بیزینس هم عوامل مستقیم و غیرمستقیمی وجود دارند که روی آن بیزنس اثرگذار هستند. شرکت­هایی که این عوامل را شناسایی می‌کنند از رقبای خود جلوتر خواهند بود. این مسئله از همان دهه 90 از هاروارد شروع شد و شرکت های بین المللی به این کار ورود کردند تا عوامل غیرمستقیم تاثیر گذار در بیزینس خود را بشناسند.

درمورد صنعت تحقیقات بازار ابتدا باید بدانیم که در چه حوزه ای هستیم و این صنعت چه سایزی دارد. در آخرین گزارشی که انجمن تحقیقات بازاریابی اروپا در سال 2022منتشر کرد، مارکت سایز صنعت تحقیقات بازار 120 میلیارد دلار است.

در تقسیم بندی به سه بخش:

1. Established market research یا شرکت های تحقیقات بازاری که به صورت سنتی کار میکنند و اول تا اخر تحقیقات بازار را در دنیا انجام میدهند. مارکت سایزشان در سال 2022، 39میلیارد بوده و از سال 2019 تا 2022 دچار افت و دارای رشدی نبوده است.
2.  بخش reporting در واقع به معنای reporting وinsight  هایی که صنعت تحقیقات بازار به وجود آورده و میفروشد و با رشدی که از سال 2020 داشته به 31میلیون دلار رسیده است.
3. بخش مهمی که بیشتر در موردش صحبت خواهیم کرد، data analytics یا تحقیقات بازاری که سوار بر تکنولوژی است. این بخش رشد عجیبی داشته و از 31میلیارد دلار در سال 2019 به 50 میلیارد دلار رسیده. با شروع پاندمی کووید در سال 2020 این رشد جهش داشته و بعد از پاندمی هم این رشد ادامه دار شده است و به گفته­ی کارشناسان در سال­های آینده نیز market share آن افزوده خواهد شد.

صحبت از اکوسیستم مارکت ریسرچ به این معناست که چه چیزهایی در بیزنس مرکزی تحقیقات بازار ما نقش دارد و چه تعامل هایی خواهد داشت. چهار مورد آن شامل: پلتفرم‌­ها، مارکت پلیس­‌ها، مدیا و آموزش که شاید بعضی از آن­ها در وهله اول از طرف شرکت های تحقیقات بازار و یا مشتری­‌های شرکت‌­های تحقیقات بازار کاملا از دست رفته باشند.

پلتفرم‌­ها: در دنیایی هستیم که زندگی روزمره ما در هر صنف و صنعتی با پلتفرم­‌ها درگیر است. صنعت تحقیقات بازار نیز از این قضیه مجزا نیست. دنیا از پلتفرم‌­های گوناگونی که در این صنعت وجود دارند پر شده است. دو کارکرد مهم پلتفرم‌­ها برای شرکت­‌ها و برندها: کاهش هزینه و افزایش سرعت است. البته در کنار افزایش دقت، افزایش کیفیت، نیروی کار ارزان و.... اما هزینه و سرعت شاکله‌­ی اصلی پلتفرم‌­هایی هستند که هر روز در دنیا در حال افزایشند. به خصوص در صنعت تحقیقات بازار. این پلتفرم­‌ها هرکاری برای کاهش هزینه‌­ها، سرعت گزارش دهی و بالا بردن اینسایت­‌ها انجام می­‌دهند تا شرکت‌­ها بتوانند به راحتی پروژه‌­های تحقیقات بازار را در زمان بسیار کوتاهی انجام دهند. در حالی که متاسفانه، فعلا، انجام این پروژ­ه‌­ها در ایران زمانبر است.

ریستک، لغتی که چندسال است در صنعت، در واقع ریسرچ تکنولوژی، ترند شده است. مقایسه ریستک و تردیشنال مارکت ریسرچ روز به روز آسان تر می­شود و شاید در 10سال آینده همچین مقایسه‌­ای وجود نداشته باشد.

از مزایای ریستک می­توان به بالا رفتن افیشنسی، در لحظه شدن اینسایت‌ها، کاست سیوینگ بسیار شدید و کاهش هزینه­‌ها اشاره کرد. همچنین اسکوپ تحقیقات بازار در دنیا عوض شده و پروژه های گلوبال به راحتی قابل تعریف شده­اند. یک شرکت شاید بتواند از هندوستان تا امریکا را با دو پرسنل مدیریت کند. چیزی که حدود 20سال پیش یک رویا بود.

اما هنوز هم تحقیقات بازار به روش سنتی مزایایی دارد و همه‌­ی این مزایا در قالب اینترکشن­‌های انسانی قرار دارند. همچنین هنوز نسل­‌هایی هستند که آنلاین نبوده و نمی­توانند با پلتفرم‌­ها کار کنند. مثل افراد مسن که تردیشنال مارکت رسرچ به سراغ آن‌­ها می‌­رود. اما نکته‌­ی مهمی که وجود دارد این است که AI توانسته تمام آن پرسنال اینترکشن‌­ها را انجام دهد. احتمال دارد 5 سال بعد، تردیشنال مارکت ریسرچ به کلی مزیت­‌های خود را از دست بدهد.  

همه‌­ی دنیا متفق النظرند که پلتفرم­‌ها خوب هستند اما پلتفرم هایی که شرکت­های تحقیقات بازار ایجاد کردند یا جزو حامیان این پلتفرم­‌ها هستند اولویت دارند. و دلیل آن، شناختن خصلت اصلی تحقیقات بازار توسط کمپانی­‌های تحقیقات بازار است. شرکت­‌های مولتی نشنال بسیار زیادی در دنیا صاحب پلتفرم های خود شدند یا با کمپانی های مثل گوگل و تسلا همکاری کردند.

 در 5سال گذشته پلتفرم‌­ها و استارتاپ­‌ها و پروژه‌­های بسیار سهمگین و هزینه برداری در ایران شکست خوردند، فقط به این دلیل که گروه­‌های تکنولوژیک محوری با راه اندازی پلتفرمی، سرمایه­‌های دولتی و خصوصی زیادی گرفتند و طبق گفته‌­ی فاندرها، دلیل اصلی نبودن شناخت از تحقیقات بازار ایران بوده است. همچنین راه ارتباطی صحیح با کارفرما را نمیدانستند و کارفرما نیز اعتماد نمیکرده است.

مارکت پلیس‌­ها خود نوعی پلتفرم هستند ولی به قدری مجزا شده‌­اند که خود را به عنوان یک دسته بندی جدا در اکو سیستم مارکت ریسرچ عرضه می­کنند. به 6 نوع از انواع مارکت پلیس­‌ها می­پردازیم.

شاید بتوان گفت ریپورت مارکت پلیس مهمترین آن­ها باشد. این مارکت پلیس‌­ها به فروش گزارشات و اینسایت‌­ها در صنایع مختلف میپردازند. در اروپا، امریکا، هندوستان، ژاپن و خوشبختانه در ایران نیز یک سال است که در این مورد  مارکت پلیسی وجود دارد. ولی تعداد بیشتری مارکت پلیس باید در ایران به وجود تا رقابت ایجاد شود. مثل چیزی  که در دنیا هست.

پارتیسیفیت مارکت‌­ها درواقع مارکت پلیس­‌هایی هستن که پرسشگر و پاسخگو را به هم متصل میکنند که متاسفانه در ایران وجود ندارد. اما احتمالا تا سال آینده همچین پلتفرمی در ایران نیز داشته باشیم.

پرسونال دیتا مارکت پلیس که افراد  دیتای خود را در اختیار آن می­گذارند و در مقابل کپن یا پول دریافت کرده  و شرکت‌­ها می­توانند از آن پرسونال دیتا استفاده کنند. بعید است با سیاست‌­های دولت، بتوانیم به این زودی این مارکت پلیس را در ایران داشته باشیم.

تلنت مارکت پلیس در صنعت تحقیقات بازار برای فریلنسرهای تحقیقات بازار هستند که تلنت­‌های خود را در آن مارکت پلیس عرضه میکنند. بسیاری از برندهای بزرگ، از طریق همین مارکت پلیس‌­ها و به راحتی با فریلنسرها در دنیا کار میکنند و با هزینه کم کار خود را پیش می­برند.

کراوساوسین مارکت پلیس­‌ها خدمات یدی در دنیا ارائه می­دهند. برای مثال یک محقق به شخصی نیاز دارد تا از جای دیگری در دنیا تصاویری تهیه کند تا محقق بتواند تحقیق خود را انجام دهد.

تکنولوژی مارکت پلیس­‌ها با ارائه برنامه‌­هایی به مشتری­‌ها یا به شرکت‌­های تحقیقات بازار توانایی انجام این کار را می‌­دهند.

مدیا: مراکز خبری­‌ای در دنیا وجود دارند که به شرکت‌­هایی که از شرکت­‌های تحقیقات بازار خدمات می‌خواهند، اپدیت ارائه می­‌کنند، مزایای رقابتی­شان را بازگو می­‌کنند، نت وورکینگ خوبی انجام می‌دهند، پرسنل را به روز کرده و ریسک را کاهش می­‌دهند.

در بحث آموزش، در بازار امریکا از سال 2021 تا 2025، 20 درصد رشد سالانه برای پرسنل تحقیقات بازار دیده شده. مشکلی که در کل دنیا وجود دارد کم بودن مراکزی است که بحث آموزش کارشناسان تحقیقات بازار انجام می­‌دهد. این بحث، خوشبختانه در ایران نیز در حل انجام است. اگر مرکزی مخصوص آموزش پرسنل تحقیقات بازار چه برای آژانس‌­های تحقیقات بازار چه برای دپارتمان­‌های تحقیقات بازاری که شرکت‌­ها دارند داشته باشیم، با هزینه‌­ی خیلی کمتر به پرسنلی دست می‌یابیم که می­‌توانند بدون نیاز به جست و جوی پرسنل از آژانس‌­های دیگر، به راحتی کارهای خود را انجام دهند.

 و در آخر، اگر هرچه زودتر به این موارد و موارد بیشتری که در اکوسیستم تحقیقات بازار هست فکر نکنیم، نمی­توانیم به زودی هزینه­‌هارا پایین و سرعت کار را بالا ببریم و در نهایت رقیبانی که به این موارد توجه کرده و در عمل نیز به آن پایبند بودند، می­‌توانند برند رقیب را حذف کنند.