طبق این گزارش که توسط دفتر مطالعات اجتماعی مرکز پژوهش‌های مجلس تهیه شده است، حاشیه‌نشینی که به عنوان یکی از آسیب‌های اجتماعی اولویت‌دار کشور در زمان کنونی مطرح شده است، دارای سابقه‌ای نسبتا طولانی است؛ این پدیده در ایران از دهه 20 آغاز شده و پس از اصلاحات ارضی و در اثر مهاجرت‌های گسترده ناشی از تغییرات الگوی بهره‌برداری از زمین تشدید شده است. حاشیه‌نشینی همواره در مقاطع زمانی مختلف و تحت تأثیر شرایط اجتماعی-اقتصادی خاص جامعه دچار نوسان بوده است؛ در دهه 60 و در اثر تبعات ناشی از جنگ تحمیلی انواع خاصی از مهاجرت و حاشیه‌نشینی شکل گرفته یا گسترش یافته است، طی دهه 70 سیاست‌های آزادسازی اقتصادی منجر به انواع دیگری از تأثیرات در حوزه مهاجرت و حاشیه‌نشینی شده است. امواج تورم و گرانی‌های ناشی از طرح‌های اقتصادی دولت طی دهه 80 و 90 نیز به صورت مستقیم و غیرمستقیم حاشیه‌نشینی را گسترش داده است. این در حالی است که سیاست‌گذاری رسمی برای مسئله حاشیه‌نشینی از ابتدای دهه 80 آغاز شده و تا پیش از آن، رویکرد سیاستی حاکم مبتنی بر نادیده‌انگاری این واقعیت و اقدام برای تخریب یا تخلیه اجباری ساکنان بوده است. به رغم همه طرح‌ها و برنامه‌های تدوین شده در سال‌های اخیر، حجم و گستردگی ابعاد مسئله حاشیه‌نشینی در کشور افزایش یافته است؛ این وضعیت حاکی از وجود نقصان‌هایی اساسی در فرایند سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی و اقدام در این زمینه محسوب می‌شود. از جمله مهم‌ترین نواقص موجود در این حوزه می‌توان به فقر آماری در زمینه حجم و نوع حاشیه‌نشینی در گستره ملی اشاره کرد؛ همچنین ابهام مفهوم شناختی و ناپایداری و نوسان در شاخص‌های شناسایی این مناطق از جمله خلأهای اساسی در این زمینه به حساب می‌آید. این در شرایطی است که هرگونه سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی کارآمد در زمینه رفع مسئله حاشیه نشینی نیازمند حصول شناختی جامع از وضعیت آن است. گزارش حاضر با هدف شناسایی وضعیت حاشیه‌نشینی در کشور و رویکردها و سیاست‌های مربوط به آن تدوین شده است. در این راستا ابتدا به منظور رسیدن به تعریف معتبر و موثق، مروری مفهومی بر تعاریف موجود از حاشیه‌نشینی انجام گرفته و تمایز آن با سایر مفاهیم مشابه برجسته شده است؛ در گام بعد تصویری آماری از وضعیت حاشیه‌نشینی در کشور ارائه شده است و در ادامه علل شکل‌گیری و گسترش حاشیه‌نشینی تبیین شده است. پس از شکل‌گیری این تصویر از وضعیت مسئله، سوابق قانونی موضوع در ایران ارائه شده و قوانین و آیین نامه‌های موجود توصیف و تحلیل شده‌اند و ساختارهای حاکمیتی ایجاد شده احصا گردیده‌اند. در پایان نقاط ضعف برنامه‌های کنونی و برخی از مهم‌ترین چالش‌های موجود و همچنین پیشنهادهایی مطرح شده است.

مواردی که با دانلود این گزارش می‌توانید از آن آگاهی یابید:

• مفهوم شناسی حاشیه‌نشینی
• شاخص‌های شناسایی سکونتگاه‌های غیررسمی
• ساختارهای نهادی مرتبط
• حاشیه‌نشینی به مثابه پیامد
• و موارد دیگر...