مفهومسازی کلنگر بحران آب با استفاده از پویاییشناسی سیستمها
طبق این گزارش که توسط دفتر مطالعات زیربنایی مرکز پژوهشهای مجلس تهیه شده است، بحران آب در ایران تنها ناشی از تغییرات اقلیمی نیست، به عبارت دیگر سوءمدیریت و عدم وجود برنامهریزی در بخش آب نیز در این بحران دخیل بودهاند. بررسیهای انجام شده نشان میدهد سهم عوامل انسانی از جمله توسعه مصارف آببر، وضعیت اقتصادی و معیشت وابسته به آب، وضعیت صادرات - واردات، سطح زیر کشت، رشد جمعیت، امنیت غذایی، انگیزه اصلاح الگوی مصرف و بهرهوری و غیره در ازدیاد مصارف بیشتر از سهم عوامل طبیعی ناشی از کاهش بارشها در کمیابیهای آبی بوده است. آثار کم آبی مشاهده شده در سالهای اخیر در واقع حلقه مؤخر از زنجیره روند فزاینده مصرف آب در دشتها و حوضههای کشور است. درهم تنیدگی عوامل و متغیرهای مختلف اقتصادی و اجتماعی، سبب شده هر یک از آنها به صورت مستقیم و در وضعیتی کاملاً پویا (دینامیک) بر بحران آب و خشکسالی در کشور اثرگذار باشند. به همین دلیل شناخت متغیرهای اصلی و دینامیکهای مؤثر بر بحران آب، نه تنها شناخت وضعیت کلی را در کشور ارتقا میبخشد، بلکه تصمیمگیری و تصمیمسازی در بستری جامع را تسهیل خواهد کرد تا بتوان با شناسایی مهمترین عوامل اثرگذار، بهینهترین اقدامات و راهکارها را اجرایی کرد و از وقوع آثار ناخواسته و پیشبینی نشدهی تصمیمات جلوگیری کرده و یا آنها را به حداقل رساند. ارائه راهکارهای محلی یا مقطعی برای مشکلات ناشی از بحران آب، شاید به صورت موقت راهگشا باشد، با وجود این راهحلهای ارائه شده به طور هم زمان میتواند در سایر حوضهها خود تبدیل به مسئله شود. در گزارش حاضر سعی شده تا به تبیین شرایط فعلی کشور در قالب آمار و اطلاعات پرداخته و جایگاه کشور در مقایسه با روندهای جهانی بررسی شود. در ادامه با بهرهگیری از تفکر سیستمی در مواجه با مسئله پویای بحران آب و خشکسالی در کشور، ضمن شناخت اجزای مختلف مسئله، با بهرهگیری از متغیرها و روابط علِّی موجود بین آنها، ضمن ایجاد یک دیدگاه کلنگر نسبت به مسئله، محدودیتهای تصمیمگیری در سطح ملی توسط مسئولین ذیربط و مجموع حاکمیت نیز مشخص شده که میتواند به همگرایی بیشتر بین دستگاههای اجرایی منجر شده و خطمشیگذاری سیاستهای مؤثر بر ارتقای امنیت آبی کشور را بهبود بخشد.
مواردی که با دانلود این گزارش میتوانید از آن آگاهی یابید:
- مروری بر وضعیت منابع آبی کشور در حوضههای آبریز اصلی
- مدل تحلیل پویایی شناسی بحران آب
- شاخص بهرهوری آب
- تقاضا و مصرف آب
- و موارد دیگر...